ریشه
اندامی از گیاه است که معمولا درخاک قرار دارد
و موجب ثابت نگاه داشتن ساقه و اجزای آن میگردد.
ریشه اولین بخشی است که از دانه خارج میشود
و با رشد خود گیاه را در خاک نگه داشته
و مواد مورد نیازش را جذب میکند.
پس همانطور که در بالا اشاره شد
عمل مهم دیگر ریشه جذب آب و مواد غذایی اولیه
نظیر آب و املاح مختلف از زمین بوده و همچنین ممکن است
مواد غذایی مختلف درخود ذخیره کند.
علاوه بر این اعمال اصلی ، ریشه نظیر ساقه رشد میکند
و محل عبور جریانهای شیرههای غذایی است
(شیره خام وشیره پرورده).
با توجه به اعمال مشابه و غیرمشابهی
که ریشه با ساقه دارد سبب میشود
که در مواردی ساختمان متفاوتی نیز با آن داشته باشد.
همچنین میدانید که در برخی از گیاهان مثل هویج، ترب
و شلغم، ریشه محل ذخیره مواد غذایی میباشد.
اگر از ریشه یک گیاه برشی عرضی تهیه کنیم،
سه لایه قابل مشاهده است که عبارتند از:
تارهای کشنده
خارجی ترین لایه ریشه است
و از یک لایه سلول تشکیل شده که عمود بر سطح ریشه قرار دارند.
از سلولهای این لایه کرک های ظریفی میروید
که تار کشنده نامیده میشوند
و وظیفه جذب آب و مواد معدنی را برعهده دارند.
پوست
دومین لایه در ساختمان ریشه است
و از سلولهای پارانشیمی تشکیل شده است.
پوست ریشه وظیفه محافظت از آن را بر عهده دارد
و مواد جذب شده توسط تارهای کشنده را به آوند ها منتقل میکند.
پوست در حقیقت رابط لایه اول و سوم ریشه است.
استوانه مرکزی
مغز ریشه ازآوندهای چوبی و آبکش تشکیل شده اند
که به صورت یک در میان قرار گرفته اند
و استوانه مرکزی نامیده میشوند.
این ناحیه از قسمتهای داخلی حاصل از پروکامبیوم تشکیل میشود.
در این حالت هیچگونه پارانشیم داخلی
ومغزی در ریشه گیاه دولپه دیده نمیشود.
فقط در مواردی ممکن است درتک لپه ایها دیده شود
(پارانشیم مغزی).
بعضی اوقات مجموعه دایره محیطیه و استوانه آوندی را
که مجموعا از پروکامبیوم منشا میگیرند،
یک واحد به نام استل مینامند.
در ریشههای اولیه معمولا حبابهای اولیه به
صورت توده مرکزی که با چند بازوی منشعب دیده میشود،
تشکیل و ظاهر میگردد که
بین هر دو انشعاب آوند چوبی را یک دسته آوند آبکشی اشغال میکند.
بین این دو دسته آوند (چوبی و آبکشی)
یک یا چند لایه سلول به نام
لایه زاینده چوب آبکشی تشکیل میگردد.
در گیاهانی که ساختمان پسین ریشه دیده نمیشود.
یاختههای باقیمانده بین چوب و آبکش به تدریج اسکلرانشیمی میگردد.
به هر حال در بسیاری از ریشه گیاهان دولپه ، پارانشیم مغزی دیده نمیشود.
اما بیشتر تک لپهایها و بعضی گیاهان علفی
که دستجات آوند چوبی در مرکز به هم میرسند
به صورت پارانشیمی باقی میماند
و یک مغز پارانشیمی کاذبی تشکیل میدهند
که در واقع با پارانشیم مغزی
که در ساقهها دیده میشود، تفاوت کلی دارد.
زیرا که پارانشیم مغزی در ساقه از مریستم زمینهای منشا میگیرد.
حال آن که اگر پارانشیم مغزی در ریشهای دیده شود،
از پروکامبیوم آوندی منشا گرفته است.
بطور کلی آوند چوبی اولیهای
که در ساقه دیده میشود در ریشهها نیز دیده میشود.
با این تفاوت که آوندهای چوبی مارپیچی و حلقوی
در ریشهها نسبتا نادرند.
در حالی که در ساقه بیشتر دیده میشوند.
ولی آوندهای آبکش اولیه در ساقه
و ریشه هر دو همانند و یکسان است
و هر دو دارای جسمهای غربالی یاختههای همراه و پارانشیم میباشند.
اگر از ریشه یک گیاه برشی طولی تهیه کنیم
سه لایه قابل مشاهده است که عبارتند از:
کلاهک
کلاهک سلولهایی هستند
که در بخش نوک ریشه قرار گرفته اند و نقش محافظتی دارند.
البته قسمت کاملا انتهایی ریشه که کلاهک ریشه نامیده میشود.
یاختههای کاملا راسی و خارجی کلاهک به تدریج و بطور دایم
در اثر تماس با خاک و عوامل محیط زیست به صورت پوستههای نازکی میافتد
و درعین حال بطور دائم نیز بوسیله
یاخته های مریستمی
راس ریشه ساخته شده به آن اضافه میشود.
مریستم راسی
مریستم راسی حاوی سلولهایی است
که توانایی تقسیم سلولی دارند
و باعث رشد طولی ریشه میشوند.
بنا براین میتوان گفت که
( در مقطع طولی آن را به نام مریستم نزدیک انتهایی ریشهها مینامند.
سلولهای حاصل از این منطقه ضمن
تمایز یابی سلولهای مختلف ریشه را بوجود میآورند.
وهمچنین
منطقه طویل شدن که
یاختههای حاصل از تقسیم
یاختههای مریستم ریشه در این ناحیه طویل میشوند.)
تارهای کشنده
منطقه تارهای کشنده ، که بیشتر مواد غذایی
از این منطقه جذب گیاه اولیه میشود.
ضمنا یاختههای داخلی همین منطقه تغییر شکل
و ساختمان داده و موجب تشکیل بافتهای مختلف در ریشه میگردد.
لذا این منطقه را ناحیه تمایزیابی نیز مینامند.
کورتکس چیست؟
داخلیترین لایه کورتکس ، آندودرم نامیده میشود،
که معمولا از مشخصات بارز ریشهها است.
آندودرم معمولا جدار نازک داشته
به جز در قسمت دیوارههای شعاعی و عرضی یاخته که ضخیم شده
و از نوع کوتینی یا سوبرین درآمده
و اصطلاحا نوار کاسپارین نامیده میشود
که رشته یا نواری است که کوتین یا سوبرین
که دور تا دور یاختههای آندودرمی را در جهت
دیوارههای شعاعی و عرضی یاخته فرا گرفته است.
دایره محیطیه چیست؟
در مراحل اولیه از تکامل ریشه یک لایه مخصوص
از یاختههای پارانشیمی از تغییر شکل لایه خارجی
لایه زاینده استوانه مرکزی بوجود میآید.
این لایه (دایره محیطیه) نسبتا
به حالت غیر فعال مریستمی باقی میماند.
تا هنگام فعالیت ثانویه ریشه از آن پس
ریشههای جانبی از این منطقه منشا میگیرند.
یاختههای خارجی آن منتهی به تشکیل لایه زاینده آوندی میگردد
و قسمتهای دیگر موجب تشکیللایه زاینده چوب پنبه میشود.
ریشه گیاهان را میتوان بر اساس شکل ظاهری به دو گروه تقسیم کرد:
ریشه راست
در این نوع از ریشه، رشد ریشه اصلی بیش از ریشه های فرعی است.
ریشه اصلی به صورت قائم رشد میکند
و از آن ریشه های فرعی به صورت افقی خارج میشوند.
کاهو، هویج ریشه راست دارند.
ریشه افشان
در این نوع از ریشه، رشد ریشه اصلی
و ریشه های فرعی در یک حد میباشد
مثل گندم، خرما، برنج و ذرت.
ریشه نابجا
این نوع از ریشه از نقاط مختلف گیاه مثل برگ و ساقه میروید.
در قلمه زدن با ایجاد ریشه های نابجا میتوان یک گیاه جدید پرورش داد.
:: بازدید از این مطلب : 184
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0